ISTÒRIA GENERALE
S’istòria de s'Otighentos
Su Risorgimentu
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
In sa penìsula italiana - in sa prima metade de Otighentos pagu prus - si fiant formados vàrios istados, at traessu un'ischidada de cussèntzia colletiva e unu protzessu polìticu, sotziale e culturale. Puru s'idea de un'Istadu italianu si fiat cuncretizadu mediante unu sentimentu natzionale e cun sas ideas de libertade e de indipendèntzia.
Sas ànimas de su Risorgimentu
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
Zosepe Mazzini fiat istadu sa figura megiore de custu movimentu. Genovesu de nàschida (22/06/1805), benit dae una famìlia de ideas liberales. A bintiduos annos est laureadu in giurisprudèntzia e cumentzat s'atividade polìtica intrende clandestina mente in sa sotziedade segreta de sa Carboneria.
Sos Motos de su 1820-21
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
In custos annos in sa sotziedade italiana si disignat semper de prus s'acraramentu de fortzas chi s'ispirant a ideales chi, pro si realizare, coltivant duos obbietivos mannos: sa libertade e s'unidade de sos italianos.
Sos tentativos matzinianos
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
Sas ideas polìticas e su penseri filosòficu de Zosepe Mazzini si espriment in sa sìntesi 'pensu e atzione' chi ant a èssere a sa base de sos motos insurretzionales ispirados dae issu.
S’Itàlia tra su 1830 e su 1840
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
In Itàlia, in su 1831 - a pustis sos eventos frantzesos de su mese de trìulas de su 1830, chi aiant abertu s'istrada a su regnu de Luisi Filipu d'Orlèans - sunt iscopiados sos motos rivolutzionàrios e in particulare in sos Ducados de Modena e de Parma e in parte de sos territòrios de s'Istadu pontifitziu.
Sas riformas de su 1846-47
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
Bi sunt istados in custu perìodu avenimentos polìticos istitutzionales chi ant criadu unu clima de isperàntzias in s'opinione pùblica in Itàlia, comente in sos annos 1846-47, favoridu dae s'eletzione a Papa de Juanne Maria Mastai Ferretti chi aiat seberadu su nùmene de Piu IX.
Sos motos de su 1848
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
Sa crisi econòmica manna chi s'est presentada in sos annos 1846-47 fiat acumpangiada dae medas atziones de congiuras de sas èlites democràticas chi si presentaiant cun temàticas polìtico-sotziales.
Sas rivolutziones in Itàlia
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
A pustis sos eventos de su 1846-47 sunt capitadas rebelliones novas in Sitzìlia e dae Palermo si sunt ispartas in Nàpoli in ue su re Ferdinandu II - a pustis sos bulluzes populares - at cuntzèdidu sa Costitutzione, segundu su modellu frantzesu de su 1830.
S’Istatutu Albertinu
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
Timende chi sa rivolutzione esseret pòrtiu ghetare a terra sa monarchia sabàuda, su re at promulgadu s'Istatutu su 4 de martzu de su 1848, imbetzes de una costitutzione chi ammentaiat tropu sas costitutziones giacobinas.
S’unidade de s’Itàlia
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
Fallidas sas rivolutziones de su 1848-49 e sa Prima gherra de indipendèntzia, in totu s'Itàlia s'est assistidu a sa segunda restauratzione chi at vistu cun sa torrada de sos soberanos legìtimos s'abolitzione de sas costitutziones, e una repressione politziesca tosta acumpangiada dae sa ghia austrìaca chi s'est afortiada.
Camillu Benso conte de Cavour
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
Sa polìtica de Cavour in su 1847 faghiat riferimentu a su liberalismu moderadu. Issu, mancare chi esseret cumbintu de sa netzessidade de illargare sas bases de s'Istadu...
Sa Segunda Gherra de Indipendèntzia
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
In su 1857, fallidos sos tentativos rivolutzionàrios matzinianos de Càralu Pisacane, s'afortigaiat su progetu polìticu de Cavour e su fallidu atentadu de Felize Orsini in su mese de ghennàrgiu de su 1858 at dadu su pretestu a Napoleone III pro intervènnere in Itàlia contra a sos rivolutzionàrios.
Zosepe Garibaldi e s'ispeditzione de sos Milli
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
Cando in Palermo est iscopiada sa rebellione populare in su mese de abrile de su 1860, Garibaldi fiat su capu militare prus ascurtadu a su cale apompiaiat su moimentu patriòticu, chi colliat a fùrriu suo sas simpatias siat de sos democràticos republicanos e siat de sos liberales moderados.
Su Regnu de Itàlia
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
Su parlamentu piemontesu at aprovadu sa proposta de Cavour in base a sa cale si decretaiat s'annessione a su Piemonte de sas regiones chi esserent esprìmidu prebiscitos favorèvoles.
Dae su 1861 a su ‘900
- Details
- Category: S’istòria de s'Otighentos
Su Parlamentu sub-alpinu su 17 de martzu de su 1861 proclamat s'Unidade de s'Itàlia e su Regnu de Sardigna si trasformat in Regnu de Itàlia cunferende su tìtulu de re de Itàlia a Vitòriu Emanuele II.
