ISTÒRIA SARDA
Sos Giudicados
Su Giudicadu de Arborea
- Details
- Category: Sos Giudicados
Paret chi Gonnario-Comita de Lacon-Gunale siat istadu su re de su giudicadu de Torres e de su giudicadu de Arborea in su matessi tempus.
Su Giudicadu de Càlari
- Details
- Category: Sos Giudicados
Non si connoschent sos primos giùdiches de su Regnu de Càralis, ma de seguru ant dèpidu cumbàtere contra a sos tentativos de invasione de sos àrabos e de sòlitu si mutiant o Salùsio o Torchitòrio, però no ischimus proite.
Su Giudicadu de Gaddura
- Details
- Category: Sos Giudicados
Comente pro sa nàschida de sos àteros Giudicados, puru su de sa Gaddura s'est formadu dae s'isvilupu de sa figura de su Logu sarvadore, sa persone de importu incarrigada de serbare, difèndere su Logu, sa terra assignada.
Su Giudicadu de Torres o de Logudoro
- Details
- Category: Sos Giudicados
Su Giudicadu de Torres s'agataiat in su nord ovest de s'ìsula e aiat sa capitale in sa bidda de Turres prima, tando in Àrdara e in finis in Tàtari.
Dae su Giudicadu de Arborea a sa fine de su Marchesadu de Aristanis
- Details
- Category: Sos Giudicados
Mentres sos àteros giudicados non bi fiant prus, s'ùnicu chi at sighidu a batalliare e a esìstere est istadu su Giudicadu de Arborea, gràtzias a s'inteligèntzia de sos giùdiches de custu Logu e a sos raportos chi teniant cun sas repùblicas de Gènova e Pisa e cun sos guvernantes de Aragona.
Marianu pro sa libertade
- Details
- Category: Sos Giudicados
A su comintzu de su guvernu de su Giudicadu Marianu IV de Arborea mantenet s'alleàntzia cun su re de Aragona Perdu IV su Tzerimoniosu, ma cando s'est resu contu chi custu re lu cheriat tratare comente unu sèmplitze signore feudale, s'est bortadu contra finas a ricùrrere a sas armas e a s'iscontru tra esèrtzitos.
Sa giuighissa Leonera de Arborea
- Details
- Category: Sos Giudicados
Leonera de Arborea fiat in Gènova cando aiat ischidu chi aiant mortu su frade, su giùdiche Ugone III, e sa figia sua Beneita.
Sa Carta de Logu
- Details
- Category: Sos Giudicados
Si pensat chi sa Carta de Logu siat òpera de Leonera e su bantu prus mannu suo.
Est beru chi Leonera l'at promulgada, fortzes sa die de Pasca Manna, s'11 de abrile de su 1395, ma paret chi apat afinigadu s'òpera de su babbu, unu còditze chi Marianu IV aiat giai preparadu e chi giai Ugone III aiat cambiadu.
Su Marchesadu de Aristanis
- Details
- Category: Sos Giudicados
Cun sa morte de Leonera finit de fatu su Giudicadu de Arborea.
Lenardu Àlagon: s'ùrtima resistèntzia a sa dominatzione aragonesa
- Details
- Category: Sos Giudicados
Imbetzes, cun sa morte de su marchesu de Aristanis Sarbadore Cubellu, in su 1470, non bessende eredes òmines, su Visurrei aragonesu Nicolò Carroz fiat cumbintu chi sas terras meridionales, su Gotzeanu e sos àteros benes feudales esserent dèpidos torrare a sa Corona.
