ISTÒRIA SARDA
Sa Sardigna in Su Noighentos
Sa polìtica de sa classe dirigente sarda
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Sa "chistione sarda" benit afrontada dae sos guvernos, tra sa fine de s'Otighentos e sos primos de su Noighentos, su prus cun sa legisladura de Cocco Ortu, esponente de sa democratzia liberale sarda,...
Primas ideas de autonomia
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
S'idea de istudiare s'istòria de s'autonomia sarda, pro donare una risposta eficatze a sas esigèntzias trascuradas de sa classe rurale, est rapresentada de su dibatu polìticu, chi biet esponentes, comente Atìliu Deffenu, promovere sa prima luta pro s'autonomia in Sardigna.
Sa partetzipatzione sarda a sa Prima Gherra Mundiale e sa nàschida de su Partidu Sardu de Atzione
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Cando s'Itàlia intrat in sa Prima Gherra Mundiale - in su maju 1915 - a partire dae su segundu annu, pro sa Sardigna cumentzaiat un'era noa. Comente in sas àteras partes de s'Itàlia, a manifestare pro s'interventismu fiant istados intelletuales e istudiantes.
Su fascismu in Sardigna
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Cun sa presa de su podere de parte de su fascismu in Itàlia, in s'ìsula si verificaiant medas cambiamentos. Su regime fascista fiat caraterizadu dae unu tzentralismu istatale, chi si rapresentaiat in totu sas regiones, cumpresa sa Sardigna...
S’opositzione a su fascismu
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Sa dificultade manna chi sos movimentos, comente a cussu de estratzione burghesu e operaju, agataiant in s'opositzione a su regime fascista, fiat pro sa repressione politziesca, chi cun su domitzìliu coatu, su confinu e sa reclusione, esertzitaiant una forte repressione.
Sa Segunda Gherra Mundiale e su percursu pro s’Istatutu de s’Autonomia sarda
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Cun s'iscòpiu de sa II Gherra Mundiale, s'ìsula partetzipaiat cun sas trupas suas, ma no fiat impignada in su territòriu comente teatru de gherra, si puru fiat istada preparada, cun sa costrutzione de sos fortinos, de sos isbarramentos anti-carro, revùgios e de aeroportos improvisados, in previsione de unu possìbile isbarcu.
Sa tzitade de Casteddu isfigurada das sos bombardamentos
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Dae s’Autonomia a sas reformas de s’Istatutu Ispetziale Sardu
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Faeddende de reforma de s'istatutu ispetziale non si podet non torrare in segus in s'istòria e esaminare sos motivos chi ant criadu sa chistione sarda e chi ant fatu nàschere s'idea de autonomia in sos sardos chi como si chircat semper de prus de la superare pro arribbare a sa soverania.
S’Artu Cummissàriu in Sardigna (1944)
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Su 27 de Ghennàrgiu de su 1944, cun d-unu decretu règiu n. 21, su Guvernu Badògliu detzidet "s'istitutzione de s'Artu Cummissàriu pro sa Sardigna", chi est a sas deretas dipendèntzias de su Guvernu Tzentrale e chi òperat in sas amministratziones istatales, tziviles e militares e, in casu de netzessidade, òperat a su postu de su Guvernu e totu.
Anselmo Contu Primu Presidente de su Cussìgiu Regionale Sardu
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Fatas sas primas eletziones regionales in su mese de maju de su 1949, sa die de 31 de maju si faghet su primu atopu de su Cussìgiu Regionale e benit eletu su primu presidente in sa persone de s'on. Anselmo Contu, sardista, abogadu de Artzana,...
Luisi Crespellani, Presidente de sa Prima Giunta Regionale Sarda
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Su 31 de maju de su 1949 benit eletu dae su Cussìgiu su primu Presidente de sa Giunta Regionale Sarda on. Luisu Crespellani cun 31 botos, mentres 19 sunt andados a Juanne Lai e 10 ischedas fiant biancas.
Sa Prima Giunta Regionale de s’Autonomia
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
In sa seduta de su Cussìgiu Regionale de su 22 de Lampadas de su 1949 su Presidente de sa Giunta Regionale, on. Luisi Crespellani, faghet sas primas dichiaratziones programmàticas de s'istòria de s'autonomia sarda...
Sos primos annos de s’Autonomia
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Como sa Sardigna teniat s'istatutu ispetziale suo, su Cussìgiu e sa Giunta Regionale nche fiant eletos, ma s'ordinamentu de s'istadu fiat tzentralìsticu e non federalista comente tzertos dimandaiant...
Su Pianu de Rinàschida
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
E pròpiu ca sos pianos de rinàschida pariant assimigiantes a sa legislatzione ispetziale de sa fine de s'Otighentos, in Sardigna s'isvilupu est istadu solu de fatzada, aparente. Lu dichiarant puru sos economistas prus atentos chi narant:
Su Parlamentu aprovat sa lege pro sa Rinàschida
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Ma bidimus in tantu sos annos de sa Rinàschida e esaminamus sas partes de importu prus mannu de su Pianu. In sos primos annos de s'autonomia s'ispera prus mannas de sos sardos, mescamente de sos polìticos, fiat a pònnere manu a s'art. 13 de s'Istatutu.
Sa Chistione Natzionale Sarda
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Est in custu perìodu chi naschent medas moimentos chi punnant a faeddare de sa reforma de s'istatutu, de Natzione sarda, de limba sarda, de identidade. Custos moimentos s'afortiant cun ideas natzionalitàrias, ètnicas e anti-colonialistas chi arribbant a faeddare de chistione natzionale sarda.
Sa Reforma de s’Istatutu in Cossìgiu Regionale
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
A pustis de custos arresonos, moimentos, batallas, chi sunt istadas atzetadas oramai belle dae totus sas fortzas polìticas, in su mese de cabudanni, de santugaine e parte de santandria de su 2010, in cussìgiu regionale, s'est discùtidu de riformas istitutzionales profundas...
Sas salinas
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Sas salinas de sa Sardigna pro sa calidade bona de su produtu fiant isfrutadas meda e in forma intensiva prima dae sos Fenìtzios , tando dae sos Pùnicos e a pustis dae sos Romanos su prus pro s'impiegu cummertziale e non pro su consumu internu.
Sas tonnaras in Sardigna
- Details
- Category: Sa Sardigna in Su Noighentos
Sas primas testimonias de sa pisca de su tunnu las agatamus in sa preistòria. Podimus bìere sas primas pinturas de custu pische in sas Grutas de su Genovese a Levantzo, una de sas ìsulas Ègades, in ue bi est pintadu unu tunnu grussu de su perìodu eneolìticu.
